موضوعات اصلي
نارسایی عشق مجازی
عشق: یا حقیقی است یا مجازی. عشق حقیقی آن است که به امور معنوی همانند: پروردگار، دانش، نیایش، شخصیت علمی و معنوی دیگران و همانند آن ها تعلّق گیرد، که البته در رأس عشقِ حقیقی، عشق به پروردگار است. اما عشق مجازی آن است که به مسائل مادی تعلّق می گیرد، همانند عشق به پول، مقام، شهرت و... . معمولاً مجازی، نکوهیده و بر پایه سست هوس های مادی و پست استوار است که نه تنها حس کمال جویی انسان را ارضا نمی کند، بلکه آدمی را از حرکت به سوی تکامل بازمی دارد و او را با روحی ناراضی و عقیده ای پوچ رها می کند. چنین عشقی، انسان را به آرامش پایدار نمی رساند. بدین ترتیب، فرد مبتلا، هیچ گاه ثبات و پویا زندگی نخواهد کرد، مگر جای گزینی شایسته برای آن بیابد که همان عشق متعالی و عشق به امور معنوی باشد. نظامی گنجوی، در پایان داستان، لیلی و مجنون، سخنی با این مضمون آمده است: لیلی در اواخر عمر، بیمار شد و طراوت اش از بین رفت. او به مادرش وصیت کرد که پیام مرا به مجنون برسان و به او بگو: اگر خواستی محبوبی برگزینی، دوستی مانند من مگیر که با یک تب، همه طراوت خود را از دست بدهد و با یک بیماری، همه نشاط او فرو نشیند، بلکه دوستی بگیر که زوال پذیر نباشد. به تعبیر زیبای خیام: هر صورت دلکش که ترا روی نمود بنابراین:
عشق حقیقی و آرامش قلبی
عشق حقیقی یا متعالی، با فطرت آدمی هم سوست و جای گزینی برای آن نیست. در این نوع عشق، معشوق، منشأ و پدیدآورنده همه زیبایی ها و کمال مطلق است. هر چه پیوند میان فرد با محبوبش دامنه دارتر و استوارتر باشد، آثار و تجلی معشوق در عاشق بیشتر می شود. در واقع، همه آرامش بخشی این عشق، از توجه آدمی به چنین محبوبی است که موجب رهایی یافتن از خود و هم و غم های حاصل از توجه به خود ناشی می شود. .
خواهد فلکش ز دور چشم تو ربود
رو دل به کسی نه که در اطوار وجود
بو دست همیشه با تو و خواهد بود
یافتند از عشق او کار و کیا(مولوی) 
تو که دربند خویشتن باشی
عشق بازی دروغ زن باشی
برترین نوع عشق متعالی، عشق به سرچشمه زیبایی ها و خوبی ها؛ یعنی همان پروردگار جهانیان است. البته عشق به بندگان محبوب و برگزیده خداوند نیز نوعی عشق به خداوند و دوستی با دوستان اوست.
من خاک ره آن که ره کوی تو باشد
من کشته آن دل که گرفتار تو باشد
در قرآن کریم آمده است: «وَ الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلّهِ؛ و کسانی که ایمان آورده اند، خدا را بیشتر دوست دارند».
اسلام، دین محبت
اسلام، دین مهربانی و رحمت است و خداوند در قرآن، پیامبرش، محمد مصطفی(ص) را«رحمةً للعالمین» معرفی می کند. از نظر اسلام، محبت، بیشترین نقش را در سامان دهی جامعه آرمانی انسانی دارد. جامعه مطلوب انسانی در اسلام، جامعه ای است که بر اساس محبت مردم در حق یکدیگر شکل بگیرد. اسلام می خواهد جامعه ای بسازد که همه مردم، خود را برادر یکدیگر بدانند و تا سر حد ایثار، به هم عشق بورزند. البته، ناگفته نماند بنابر آن چه دین خدا و کتابش سفارش کرده اند، لازم نیست ما همیشه به دنبال جلب رضایت طرف مقابل باشیم و هماهنگ با میلش رفتار کنیم، بلکه اصل، محبتی همراه با حقیقت و به معنای خیر رساندن به دیگری است، هر چند علاقه و خرسندی او را در پی نداشته باشد. «در واقع، محبت، تنها داروی علاج بشر نیست، گاهی صلابت و سرسختی نیز در زندگی لازم است. محبت منطقی و عاقلانه آن است که با در نظرگرفتن خیر و مصلحت کل جامعه بشر صورت گیرد و نه خیر یک نفر و یک دسته خاص؛ زیرا گاهی خیر رساندن به افراد، عین شر رساندن و دشمنی کردن با جامعه است».
آثار محبت بر زندگی انسان و اجتماع
با محبت کردن افراد به یکدیگر، سلامت روحی و روانی آن ها تأمین می شود. این امر، در پرورش انسان های شایسته و دست یابی به هدف های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نقش بسزایی دارد. به گفته حضرت سلیمان: هیچ چیز مانند محبت، شیرین نیست که این شیرینی می تواند همه تلخی های زندگی را از بین ببرد و وسیله ای در جهت جبران بسیاری از مشکلات، نابسامانی ها و ضعف های زندگی فردی و اجتماعی آدمی شود. پیامبر اکرم(ص) در این باره می فرماید: «ما ضاقَ مَجلِسٌ بِمُتحابَّینِ؛ هیچ جایی برای نشستن دو دوست، تنگ نیست.» یکی از ویژگی های محبت، اطاعت آور بودن آن است. با برقراری این پیوند قلبی میان مردم، آن ها بیش از پیش شنوای سخنان و نصیحت های یکدیگر می شوند و از اختلاف و تفرقه می پرهیزند. بدین ترتیب، ارتباط میان مردم و حکومت نیز بر اساس رضایت و دوستی استوار می شود.
تأثیرپذیری مُحب از محبوب
عشق، فرد عاشق را به سوی اثرپذیری از محبوب و شبیه شدن با او می کشاند. اگر محبوب، موجودی کامل باشد یا امتیازهای معنوی بسیاری داشته باشد، علاقه به او، شخص را به کمال می رساند. برعکس، نشست و برخاست و دوستی با افرادی که شخصیت مطمئنی ندارند، بلکه نقص ها و سستی های زیادی هم دارند، انسان را به پستی و بدبختی می کشاند.
آثار محبت رهبر به مردم
محبت، عامل مهمی برای ادامه حیات حکومت است و بهترین اجتماع ها آن است که از روی مهر و محبت اداره شود. زمام داران می توانند به کمک این ابزار، مردم را به اطاعت و پیروی وا دارند و آنان را مردمی قانون مند و منضبط تربیت کنند. خداوند در قرآن خطاب به پیامبر می فرماید: بر اثر بخشایش خدا، تو با مردم مهربان شدی و اگر تندخو و سخت دل بودی، مردم از اطراف تو پراکنده می شدند. پس نسبت به آنان گذشت داشته باش و برای آن ها طلب بخشش کن. با آن ها مشورت کن و بعد از تصمیم گیری، به خدا توکل کن که خدا، توکل کنندگان را دوست دارد. خداوند در این آیه، مهر و محبت پیامبر را سبب محبوبیت و نفوذ وی در میان مردم دانسته است. امام علی(ع) در نامه خود به مالک اشتر که از جانب ایشان فرمانروای مصر بود، درباره شیوه رفتارش با مردم می فرماید: «مهربانی و خوش رفتاری با رعیت را در دلت جای بده و نسبت به آن ها هم چون جانور درنده خو نباش.» شهید مطهری نیز در این باره می نویسد: قلب زمام دار باید کانون مهر و محبت باشد. نسبت به ملت، قدرت و زور، کافی نیست. با قدرت و زور، می توان مردم را گوسفندوار راند، ولی نمی توان نیروهای نهفته آنان را بیدار کرد و به کار انداخت. نه تنها قدرت و زور کافی نیست، عدالت هم اگر خشک اجرا شود، کافی نیست، بلکه زمام دار هم چون پدری مهربان، باید مردم را با قلبش دوست بدارد و نیز باید دارای شخصیتی جاذبه دار و ارادت آفرین باشد تا بتواند اراده و همت و نیروی عظیم انسانی آنان را در پیشبرد هدف مقدس خود به خدمت بگیرد.
محبت ورزی در حق مؤمنان
در آموزه های دین اسلام، به آثار مثبت و سازنده محبت، توجه ویژه ای شده است و خداوند همواره آدمیان را به ایجاد الفت میان مؤمنان و برقراری پیوند قلبی بر اساس مهر و محبت الهی رهنمون می شود. در حدیثی از پیامبر خدا(ص) می خوانیم: «آگاه باشید که محبت و دوستی مؤمن، از بزرگ ترین عوامل ایمان است.» در حدیثی دیگر نیز می فرماید: «مؤمن، الفت گیرنده است.» بنابر مفهوم این دو حدیث، محبت، یکی از ارکان ایمان و لازمه رشد آن است. حدیثی از امام صادق نقل شده است که در آن، حضرت، ایمان را چیزی غیر از محبت کردن نمی داند و می فرماید: «هَل الدّینُ الاّ الحُبّ». در حدیث قدسی است که خداوند می فرماید: علاقه و محبت من نسبت به افرادی واجب شد که برای من با یکدیگر دوستی کنند؛ به خاطر من با هم نشست و برخاست کنند؛ به یکدیگر بخشش کنند و به زیارت همدیگر بروند
